رادیو زمانه: میزگرد «نه به تغییر جنسیت اجباری»، پنجشنبه پنجم تیرماه ۱۳۹۲ (۲۶ جون ۲۰۱۴) از سوی شبکه لزبین‌ها و ترنسجندرهای ایرانی (شش رنگ)، به عنوان بخشی از برنامه‌های جشنواره پراید در استانبول ترکیه برگزار شد.
جشنواره پراید جشن افتخارهمجنسگرایان، دوجنسگرایان و تراجنسیتی‌هاست که معمولا در بیشتر کشورها با رژه افتخار همراه است. کلمه “پراید” به مفهوم افتخار، نمادی برای افتخار به دگرباش جنسی بودن است. این جشنواره در بیشتر کشورهای جهان در ماه ژوئن و با هدف مبارزه با همجنسگراهراسی و تراجنسیتی‌هراسی برگزار می‌شود.
شادی امین: «ما همجنسگرایان و ترنسجندرهای ایرانی با حضور در پراید استانبول به عنوان نزدیک‌ترین پراید به کشور ایران، می‌خواهیم بگوییم ما نزدیکیم. ما در کشور خودمان حضور داریم، در خارج از کشورمان هم حضور داریم و بیشتر از این باید به حضور ما عادت کنند.»
جشنواره و رژه افتخار در شهرهای استانبول و آنکارا در کشور ترکیه فرصتی برای دگرباشان جنسی ایرانی پناهجو، ساکن ترکیه یا ساکن ایران است که با شرکت در این مراسم آزادانه در مورد مسائل مربوط به گرایش جنسی، هویت جنسیتی و حقوق مربوط به اقلیت‌های جنسی، صحبت کنند.
در میزگرد «نه به تغییر جنسیت اجباری» شادی امین، هماهنگ‌کننده شبکه شش رنگ، رها بحرینی فعال حقوق بشر و روما از همکاران گروه لامبدا در ترکیه که در حوزه احقاق حقوق دگرباشان جنسی فعال است، به ترتیب به زبان‌های فارسی، انگلیسی و ترکی سخنرانی کردند.
شادی امین، هماهنگ‌کننده شبکه لزبین‌ها و ترنسجندرهای ایرانی (شش رنگ) که برای مطرح کردن مسائل مربوط به زنان همجنسگرا و افراد تراجنسیتی تلاش می‌کنند، به عنوان یکی از سخنرانان این میزگرد گفت: «صدای ما امروز، از استانبول نزدیک‌تر از همیشه به گوش می‌رسد.»
او همچنین اضافه کرد: «ما همجنسگرایان و ترنسجندرهای ایرانی با حضور در پراید استانبول به عنوان نزدیک‌ترین پراید به کشور ایران، می‌خواهیم بگوییم ما نزدیکیم. ما در کشور خودمان حضور داریم، در خارج از کشورمان هم حضور داریم و بیشتر از این باید به حضور ما عادت کنند.»
شادی امین ضافه کرد: «ما اینجا هستیم، تا بگوییم این وضعیتی که بر زندگی همجنسگرایان و ترنسجندرها در ایران حاکم است، نمی‌تواند به این شکل ادامه پیدا کند.»
منتقدان قوانین شرعی تغییر جنسیت در ایران معتقدند که این قوانین، عمل جراحی تغییر جنسیت و هرمون درمانی را به افراد تراجنسیتی به‌عنوان ابزاری برای کسب “مشروعیت” در یک جامعه اسلامی تحمیل می‌کنند.
مسئله “تغییر جنسیت اجباری” در ایران تمرکز اصلی این نشست بود. منتقدان قوانین شرعی تغییر جنسیت در ایران معتقدند که این قوانین، عمل جراحی تغییر جنسیت و هرمون درمانی را به افراد تراجنسیتی به‌عنوان ابزاری برای کسب “مشروعیت” در یک جامعه اسلامی تحمیل می‌کنند. در این حین همین قوانین می‌تواند فشاری مضاعف بر افراد دگرباش جنسی‌ای باشد که اصلاً مایل به تغییر جنسیت به هیچ شکلی نیستند و تنها به دلیل یافتن مشروعیت در جامعه‌ای اسلامی، تن به عمل جراحی تغییر جنیست و یا هورمون درمانی می‌دهند.
رها بحرینی، پژوهشگر عدالت برای ایران سخنران دیگری بود که در این برنامه، در رابطه با قوانین مربوط به وضعیت ترنسجندرها و عمل جراحی تغییر جنسیت در ایران صحبت کرد و گفت: « بسیاری از عمل‌های تغییر جنسیت با استانداردهای حقوق بین‌الملل درباره رضایت آگاهانه و مختارانه کیلومترها فاصله دارد.»
رها بحرینی در تحلیل نقش جنسیت در ایران اضافه کرد: «در ایران جنسیت مبنای حقوق بشر است. یعنی نه تنها جنسیت حقوق آنها را بنابر قوانین جزایی و خانوادگی تعیین می‌کند بلکه نوع لباس یا رشته درس دانشگاهی یا جای آنان در اتوبوس و قطار، یا مسافت مسافرت، یا حتی اینکه از کدام در می‌توانند وارد دفاتر دولتی و فرودگاه‌ها شوند، بر اساس جنسیت معین می‌شود.»
حضور شش رنگی‌ها که تی‌شرت‌هایی با شعار «طرحی نو براندازیم» یا «فلک را سقف بشکافیم» برتن داشتند با استقبال فعالان و رسانه‌های ترکیه روبه‌رو شد. بسیاری از روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و تلویزیون‌های ترکیه برای پوشش خبری این مراسم آمده بودند. فعالان ال‌جی‌بی‌تی از کشورهای ترکیه، پرتغال و ایتالیا از دیگر شرکت‌کنندگان در این میزگرد بودند.
این برنامه با همکاری و در همبستگی با نیروهای برگزارکننده ترک ازجمله تشکل کائوس و همچنین لامبدای استانبول برگزار شده است. این دو گروه که از بنیان‌گذاران برگزاری جشنواره‌های افتخار در ترکیه هستند سال‌های متمادی در فضای سیاسی-اجتماعی کشور ترکیه فعال بوده‌اند و با سیاستمداران و پلیس ترکیه نیز درگیر شده‌اند. آنها پس از سال‌ها تلاش توانسته‌اند که مسائل مربوط به همجنسگرایان، دوجنسگرایان و تراجنسیتی ها را در فضای رسانه‌ای و عمومی کشور ترکیه مطرح کنند. کنشگران سازمان‌های لامبادا و کائوس با کنشگران و پناهجویان دگرباش جنسی ایرانی نیز رابطه خوبی دارند و در زمینه احقاق حقوق پناهندگان ایرانی به سازمان‌های حقوق بشری کمک می‌کنند.
ترکیه اولین کشور مسلمان است که جشن افتخار همجنسگرایان، دوجنسگرایان و تراجنسیتی‌ها از سال ۲۰۱۱ به‌صورت غیررسمی و از سال ۲۰۱۳ به‌صورت رسمی در آن برگزار می‌شود. درحالی‌که اولین جشن پراید در این کشور با حضور ۳۰ نفر برپا شد، در سال ۲۰۱۳ نزدیک به یکصد هزار نفر در این مراسم حضور داشتند و ایرانی‌های دگرباش جنسی ساکن ترکیه نیز از جمله شرکت‌کنندگان این جشن بودند.
گزارشی از نقض حقوق همجنسگرایان با عمل‌های اجباری
رونمایی از گزارش انگلیسی یک تحقیق مشترک که کاری از شش رنگ و عدالت برای ایران در مورد عمل‌های تغییر جنسیت و نقض حقوق همجنسگرایان و ترنسجندرها در ایران بود، در بخش دیگری از این برنامه انجام شد.
عمل‌های تغییر جنسیت و نقض حقوق همجنسگرایان و ترنسجندرها در ایران، موضوع این گزارش صد صفحه‌اى است که پس از دو سال و نیم کار پژوهشی و میدانی و مصاحبه با ۸۸ ترنسجندر، ترنسکسوال و همجنسگرا منتشر شده است.
مصاحبه‌شوندگان در پژوهشی که عمل‌های تغییر جنسیت و نقض حقوق همجنسگرایان و تراجنسیتی‌ها را مطرح می‌کند، شهادت داده‌اند که در ایران زیر فشار بوده‌اند و با شوک درمانی، قرص درمانی، هورمون درمانی و عمل‌های تغییر جنسیت مجبور شده‌اند گرایش جنسی یا جنسیت‌شان را تغییر دهند.
به گفته رها بحرینی، میرجلالی یکی از جراحان در تهران، در مصاحبه‌ای با روزنامه گاردین گفته است که در بین سال‌های ۱۹۹۳ و ۲۰۰۵، دستکم ۳۲۰ جراحی تغییر عمل جنسی انجام داده است، در حالی که او در یک کشور غربی در همان مدت زمانی بیش از ۴۰ جراحی نمی‌تواند انجام دهد.
تحقیق یاد شده از ترکیه و از طریق مصاحبه با همجنسگرایان و ترنسجندرهای ایرانی پناهنده در این کشور آغاز شده است. مصاحبه‌شوندگان این تحقیق شهادت داده‌اند که در ایران زیر فشار بوده‌اند و با شوک درمانی، قرص درمانی، هورمون درمانی و عمل‌های تغییر جنسیت مجبور شده‌اند گرایش جنسی یا جنسیت‌شان را تغییر دهند.
مارش همجنسگرایان و ترنس جندرها، روز یکشنبه هشتم تیر ماه (۲۹ جون) پایان خواهد یافت. قرار است همجنسگرایان و ترنسجندرهای ایرانی نیز با صف مستقل خود در این مراسم مارش شرکت کنند و خواست‌ها و شعارهای خود را مطرح کنند.
شمار زیادی از همجنسگرایان و ترنسجندرهای ایرانی که برای فرار از سرکوب و تحقیر دولتی به ترکیه پناهنده شده‌اند و حضور پررنگ آنها در برنامه‌های هر سال همجنسگرایان قابل توجه است.
رفت و آمد ایرانیان به ترکیه و تاثیرپذیری متقابل فرهنگی دو کشور از دلایل برگزاری این برنامه در استانبول بود.
عکس: سولماز آزاد- وب سایت شش رنگ
